Zmiana czasu na zimowy – co oznacza dla czasu pracy i wynagrodzenia pracowników

W nocy z soboty na niedzielę (w 2025 roku: z 25 na 26 października) następuje zmiana czasu z czasu letniego na zimowy – wskazówki zegarów cofamy z godziny 3:00 na 2:00.
Choć dla wielu oznacza to po prostu „dłuższy sen”, dla osób pracujących w tym czasie mogą pojawić się dodatkowe skutki w zakresie rozliczenia czasu pracy – w tym możliwość wystąpienia pracy nadliczbowej. PIP zwraca na to uwagę i wskazuje, jakie obowiązki ciążą na pracodawcach, a jakie prawa przysługują pracownikom.

Co dokładnie się dzieje i dlaczego?

Zmiana czasu na zimowy oznacza, że w nocy dochodzi do sytuacji, w której czas pomiędzy 2:00 a 3:00 „powtórzy się” – czyli wskazówki zegara są cofane.
Dla osób, które tej nocy pracują, może to oznaczać:

• Jeśli harmonogram nie został skorygowany, faktycznie będą pracować o jedną godzinę więcej niż wynikałoby z pierwotnej normy (np. przy zaplanowanych 8 godzinach – faktycznie 9 godzin).
• Ta dodatkowa godzina może być traktowana jako godzina nadliczbowa – jeżeli przekroczy dobową lub średniotygodniową normę czasu pracy.

Kiedy powstaje obowiązek rekompensaty?

PIP zwraca uwagę na następujące kluczowe elementy:

• Jeżeli pracodawca nie skrócił czasu pracy w harmonogramie o tę jedną godzinę (aby uwzględnić zmianę czasu), to faktycznie pracownik może przepracować więcej godzin niż przewidziano.
• W takim przypadku dodatkowa godzina będzie stanowić pracę nadliczbową – a więc pracodawca ma obowiązek ją zrekompensować.
• Pracownikowi w takiej sytuacji przysługuje:
  1. Wynagrodzenie za tę faktycznie przepracowaną godzinę.
  2. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych – jeśli przekroczona została norma. W przypadku niedzieli lub innych warunków specjalnych dodatek może wynosić aż 100%.
  3. Jeśli praca przypadła w porze nocnej – również dodatek za pracę w porze nocnej. PIP podaje, że w październiku dodatek wynosił 5,07 zł brutto za godzinę (20% stawki godzinowej minimalnego wynagrodzenia) dla jednorazowej godziny wynikającej ze zmiany czasu.

Możliwość uniknięcia nadliczbowych godzin

Interesującym aspektem jest to, że nie każda zmiana czasu musi skutkować nadgodziną. PIP podaje, że jeśli wykonywanie zadań w firmie nie wymaga ciągłości i harmonogram można elastycznie ustalić, pracodawca może tak zaplanować zmianę (np. skrócić raportowaną pracę o godzinę) że faktycznie po uwzględnieniu cofnięcia zegara pracownik przepracuje „normę”.
Przykład: jeśli standardowo pracownik miał 8 godzin zaplanowane w tę noc, pracodawca może zaplanować 7 godzin – w efekcie po cofnięciu zegara pracownik przepracuje 8 godzin i nie przekroczy normy.

Co to oznacza w praktyce dla pracodawców i pracowników.

Dla pracodawców:

• Muszą być świadomi, że noc zmiany czasu to potencjalny koszt: jeśli zmiany nie uwzględnią cofnięcia zegara, każda zaplanowana godzina może się „wydłużyć” o jedną godzinę.
• W harmonogramach warto uwzględnić tę sytuację – albo skrócić zmianę, albo zaplanować inną formę rekompensaty.
• Konieczne jest odpowiednie rozliczenie: jeśli powstaje nadliczbowość, trzeba wypłacić dodatki albo udzielić czasu wolnego zgodnie z przepisami.
• Pora nocna i niedziela – jeżeli zmiana przypada w tych okresach – to dodatkowe komponenty wynagrodzenia.

Dla pracowników:

• Jeżeli jesteś zaplanowany na pracę w noc zmiany czasu – warto sprawdzić, czy Twój harmonogram uwzględnia skróconą godzinę lub czy nadgodzina powstaje i będzie odpowiednio zrekompensowana.
• Masz prawo do wynagrodzenia za faktycznie przepracowaną godzinę oraz do dodatków – jeżeli wystąpi nadgodzina lub praca w nocy/niedzielę.
• Możesz w niektórych przypadkach otrzymać czas wolny zamiast dodatku za nadgodziny – jeśli zgodzisz się na taką formę rekompensaty lub firma ją przewiduje.

PRZYKŁAD: Wyobraźmy sobie pracownika nocnej zmiany – standardowo pracuje od godziny 22:00 w sobotę do 6:00 w niedzielę (8 godzin). W noc zmiany czasu zegary cofają się o godzinę w nocy – w praktyce pracownik pracuje 9 godzin (bo noc trwa o godzinę dłużej).
Jeśli harmonogram nie został zmieniony:

• Ta 9. godzina to godzina nadliczbowa.
• Pracodawca musi wypłacić normalne wynagrodzenie + dodatek za nadgodzinę (w razie niedzieli – może być 100%).
• Ponieważ praca przypada w nocy – dodatkowo dodatek za porę nocną (20% stawki godzinowej minimalnego wynagrodzenia).
  Jeśli firma zaplanowała np. zmianę tylko 7 godzin (22:00–5:00) w tę noc – w efekcie po cofnięciu zegara pracownik i tak przepracuje 8 godzin i nie wystąpi nadgodzina.

Zmiana czasu na zimowy to zdarzenie, które w praktyce pracy może generować konkretne skutki – zarówno dla pracodawców, jak i pracowników. Warto być przygotowanym: sprawdzić harmonogramy, warunki pracy w nocy, normy dobowej i tygodniowej, a także wiedzieć, jakie dodatki przysługują w sytuacji nadliczbowej pracy lub pracy w porze nocnej.
Publikacja PIP stanowi jasne przypomnienie, że kwestia „dodatkowej godziny” nie jest tylko formalnością – może rodzić obowiązek rekompensaty